1) Hukuka uygunluk nedenlerinini manevi unsurları meselesine dair video:
Alman ceza avukatı ve yazar Ferdinand von Schirach’ın Kusur (Schuld) adlı kitabından* uyarlanan film…
“Schuld” Anatomie (Fernsehepisode 2017) – IMDb
https://www.youtube.com/watch?v=5aBRqB9_FIk (kısa film)
Der Inhalt des Films:
Für einen kurzen Moment abgelenkt fährt Herr Wörner einen jungen Mann an, der noch am Unfallort seinen Verletzungen erliegt. Die Polizei ermittelt gegen Wörner – der einräumt, eventuell etwas schneller als erlaubt gefahren zu sein – wegen fahrlässiger Tötung. Im Zuge der Ermittlungen stoßen die Beamten jedoch darauf, dass das Unfallopfer, Nico Hellmann, genau im Moment des Unfalls vorhatte, eine junge Frau zu entführen um diese vermutlich zu töten. Er hatte sich hierzu heimlich im Keller des Hauses seiner Mutter, bei der er noch wohnt, einen Sektionsraum eingerichtet und dort bereits etliche Tiere seziert. Wie auf einem Video zu sehen ist, das Hellmann selber heimlich aus seinem Auto aufgenommen hatte – und das augenscheinlich die Entführung dokumentieren sollte – erkennt man, dass er ohne auf den Verkehr zu achten auf die Straße stürmt und dort überfahren wird. Die Staatsanwaltschaft fordert 18 Monate Haft ohne Bewährung, das Urteil bestätigt das Strafmaß, setzt die Strafe aber zur Bewährung aus. Vor der Verurteilung spricht die Mutter von Nico Herrn Wörner im Gericht an und dankt ihm dafür, dass er wohl Schlimmeres verhindert habe. (wikipedia.org)
Filmin konusu:
Kısa bir anlığına dikkatinin dağılması sonucu Bay Wörner, genç bir adama çarpar; bu kişi olay yerinde aldığı yaralar nedeniyle hayatını kaybeder. Polis, Bay Wörner hakkında – ki kendisi hız sınırını muhtemelen biraz aşmış olabileceğini kabul eder – taksirle öldürme suçundan soruşturma başlatır. Ancak soruşturma sırasında görevliler, kazada ölen kişi olan Nico Hellmann’ın, tam da kaza anında genç bir kadını kaçırmayı ve muhtemelen öldürmeyi planladığını ortaya çıkarır. Hellmann bu amaçla, hâlâ birlikte yaşadığı annesinin evinin bodrumunda gizlice bir otopsi odası kurmuş ve burada çok sayıda hayvanı parçalayıp incelemiştir. Hellmann’ın olaydan önce kendi arabasından gizlice çektiği ve büyük olasılıkla planladığı kaçırma eylemini belgelemeyi amaçlayan bir videoda, genç adamın trafiğe hiç dikkat etmeden yola fırladığı ve orada aracın çarpması sonucu öldüğü görülmektedir. Savcılık 18 ay ertelemesiz hapis cezası talep eder, mahkeme bu cezaya hükmeder ancak cezanın ertelenmesine karar verir. Karar duruşmasından önce Nico’nun annesi mahkemede Bay Wörner’e hitap eder ve muhtemelen daha kötü bir şeyi engellediği için ona teşekkür eder. (wikipedia.org)
Die Kritik zum Film:
Rainer Tittelbach
In „Schuld – nach Ferdinand von Schirach“ steht die Beurteilung der verbrecherischen Tat im Zentrum der mittlerweile zehn Serien-Einzelstücke. Feste Größe ist Anwalt Kronberg, überaus sympathisch von Moritz Bleibtreu gespielt. Ein Autofahrer hat einen jungen Mann überfahren. Im Haus des Opfers macht die Kripo grausige Entdeckungen. Der Tote hatte nur einen Lebensinhalt: Tiere quälen und sezieren. Lässt sich eine Schuld aufwiegen, wenn durch eine Tat eine andere schlimmere Tat verhindert wird? Das ist die juristische Frage in der Episode „Anatomie“. Es stellen sich einem aber auch Fragen nach den Wurzeln des Bösen. http://www.tittelbach.tv/programm/serie/artikel-4688.html
Filmin eleştirisi:
Rainer Tittelbach
“Schuld – nach Ferdinand von Schirach” dizisinde, artık on bölümden oluşan seri niteliğindeki hikâyelerin merkezinde her zaman suç teşkil eden fiilin değerlendirilmesi yer alıyor. Sabit bir karakter olarak ise, Moritz Bleibtreu’nun son derece sempatik bir şekilde canlandırdığı avukat Kronberg bulunuyor. Bir sürücü, genç bir adama çarpmıştır. Kurbanın evinde ise polis korkunç keşifler yapar: Ölen kişinin hayatındaki tek anlam, hayvanlara işkence etmek ve onları parçalamaktır. Bir suçla başka, daha ağır başka bir suçun önlenmesi sağlanmışsa, bu durumda kusur dengelenebilir mi? İşte “Anatomie” adlı bölümde tartışılan hukuki soru budur. Ancak izleyicide, kötülüğün kökenlerine dair sorular da uyanmaktadır. http://www.tittelbach.tv/programm/serie/artikel-4688.html
Filmle ilgili güncel bir ceza hukuku değerlendirmesi için: Hillenkamp, Fahrlässige Tötung in unerkannter Rechtfertigungslage – ist Ferdinand von Schirachs “Anatomie”-Fall richtig entschieden? in: Festschrift für Thomas Fischer, 2018, s. 227.
* Schuld (Kusur) adlı kitap Türkçeye; Suç II: Bir Ceza Avukatından Gerçek Hikayeler şeklinde çevrilip yayımlanmıştır.
2) Konuyla ilgili -Türk hukukunu da içeren- kapsamı bir analiz için: Dursun/Bozbayındır, Ceza Hukukunda Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Manevi Unsurları Meselesi, İÜHFM, Cilt: LXXIII, Sayı: 1, 2015, s.63-90.
3) İntihar bombacısının çantasını veya içinde saatli bomba olan bir çantayı, bu durumu bilmeden “çalmak”:
a) KABUL, Afghanistan — Here is a meme that briefly made the rounds on Afghan social media: “Breaking news,” it reads. “A suicide bomber has been robbed by thieves in Kabul. The thieves took from him his suicide vest, the detonators, and 2,000 afghanis.” (About $25.)
It’s kind of a joke, but mostly not. (…) https://www.nytimes.com/2020/02/08/world/asia/kabul-crime-police.html
b) JERUSALEM, June 22 (JTA) — A thief who took an unattended bag from a crowded Tel Aviv beach ended up a hero after he discovered a bomb inside and called police to defuse it. Motti Ashkenazi, 30, a drug addict who has a criminal record, spotted the bag near a group of children playing last Friday at a Tel Aviv beach. He took the bag and walked to the stairwell of a nearby apartment building to check its contents. After he found a cookie container with suspicious wires coming out of it, he called police, who defused the explosives. Police called the incident an attempted terrorist attack and said Ashkenazi’s actions averted a serious disaster. The explosives weighed several pounds and were packed with nails, according to police. Police were considering whether to give Ashkenazi a certificate of merit, but noted that only the week before he had been charged with a number of criminal offenses, including attempted car theft. Ashkenazi maintained that he did not steal the bag. When he first spotted the bag, he said, it aroused his suspicion. He said he asked people around him whose bag it was and then took it away from the area to check the contents. Ashkenazi added that in light of his deeds, he hoped police would make a gesture by clearing his record and helping him complete a rehabilitation program. (…)
https://www.jta.org/1997/06/23/default/beach-terror-attack-averted-after-thief-finds-bomb-in-bag
c) Paul H. Robinson, “The Bomb Thief and the Theory of Justification”, 1997
Is a justification defense, such as self-defense, law enforcement authority, or lesser evil, given because of an actor’s good motive–his justificatory purpose–for doing what otherwise would be an offense? Or, is a justification defense given because, given the special justifying circumstances, the law tolerates and even encourages the actor’s conduct? The answer to these questions has implications for how justification defenses are formulated. The bomb thief case nicely illustrates the tension between these two ways of characterizing the justification defense, and helps illustrate why one theory is better than the other.
https://scholarship.law.upenn.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1602&context=faculty_scholarship
a) KÂBİL, Afganistan — Afgan sosyal medyasında kısa süreliğine dolaşımda olan bir meme şöyle diyor: “Son dakika haberi: Bir intihar bombacısı Kâbil’de hırsızlar tarafından soyuldu. Hırsızlar, üzerindeki intihar yeleğini, patlayıcı düzeneklerini ve 2.000 afganiyi (yaklaşık 25 dolar) aldı.”
Bu biraz şaka gibi, ama aslında pek de değil. (…) https://www.nytimes.com/2020/02/08/world/asia/kabul-crime-police.html
b) TEL AVİV, 22 Haziran (JTA) — Kalabalık bir Tel Aviv plajında sahipsiz bir çantayı alan bir hırsız, içinde bomba bulup polisi arayarak imha ettirdiği için sonunda bir kahramana dönüştü. 30 yaşındaki Motti Ashkenazi, sabıka kaydı olan bir uyuşturucu bağımlısı, geçtiğimiz Cuma günü Tel Aviv’de bir grup çocuğun oyun oynadığı plajda çantayı fark etti. Çantayı aldı ve içeriğini kontrol etmek için yakındaki bir apartmanın merdiven boşluğuna yürüdü. İçinden kablolar çıkan bir kurabiye kutusunu fark ettikten sonra polisi aradı; polis patlayıcıyı etkisiz hâle getirdi. Polis olayın bir terör saldırısı girişimi olduğunu belirterek, Ashkenazi’nin eylemleriyle büyük bir felaketi önlediğini söyledi. Patlayıcının birkaç kilo ağırlığında olduğu ve içine çiviler yerleştirildiği belirtildi. Polis, Ashkenazi’ye takdir belgesi verilmesini değerlendirirken, yalnızca bir hafta önce hakkında araba hırsızlığı teşebbüsü de dâhil olmak üzere çeşitli suçlardan dava açıldığını da hatırlattı. Ashkenazi ise çantayı çalmadığını savundu. Çantayı ilk gördüğünde şüphelendiğini, çevresindekilere çantanın kime ait olduğunu sorduğunu ve ardından içeriğine bakmak üzere çantayı bölgeden uzaklaştırdığını söyledi. Yaptığı şeylerin ışığında, sabıka kaydının silinmesi ve bir rehabilitasyon programını tamamlamasına yardım edilmesi konusunda polisten iyi niyetli bir jest beklediğini de sözlerine ekledi. (…) https://www.jta.org/1997/06/23/default/beach-terror-attack-averted-after-thief-finds-bomb-in-bag
c) Paul H. Robinson, “Bombacı Hırsız ve Hukuka Uygunluk Teorisi”, 1997
Bir hukuka uygunluk savunması, örneğin meşru savunma, kolluk kuvveti yetkisi veya daha küçük kötülük, failin iyi niyetine yani aksi takdirde suç teşkil edecek olan -hukuka uygunluk amacına- dayalı olarak mı yapılır? Yoksa, hukuka uygunluk sağlayan özel koşullar göz önüne alındığında, hukuk, failin davranışını tolere ettiği ve hatta teşvik ettiği için mi yapılır? Bu sorulara verilen yanıt, hukuka uygunluk savunmalarının nasıl şekillendirileceği konusunda önemli sonuçlar doğurur. Bombacı hırsızlık vakası, hukuka uygunluk savunmasının bu iki şekilde karakterize edilmesi arasındaki gerilimi güzel bir şekilde gösterir ve neden bir teorinin diğerinden daha iyi olduğunu anlamamıza yardımcı olur. https://scholarship.law.upenn.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1602&context=faculty_scholarship
4) Konuyla ilgili İspanyolca makale: Francisco Sánchez Fallas, ¿Es necesario el elemento subjetivo de justificación? https://www.pensamientopenal.com.ar/system/files/2017/05/doctrina45264.pdf
RESUMEN: se expone en el artículo la estructura dual, objetivo/subjetiva, generalmente
admitida de las causas de justificación o tipos permisivos, y se exponen algunos puntos de
vista conforme a los cuales debe modificarse esa estructura para trabajar con una justificación
puramente objetiva. Esos puntos de vista se relacionan, por una parte, con la función de los
tipos permisivos en el esquema general de la teoría del delito, y por otra, con el principio de
lesividad.
ÖZET: Bu makalede, izin normları ya da hukuka uygunluk nedenlerinin genellikle kabul edilen çifte yapısı — objektif/sübjektif — ortaya konulmakta ve bu yapının, tamamen objektif bir hukuka uygunluk anlayışıyla çalışılabilmesi için değiştirilmesi gerektiğine dair bazı görüşler sunulmaktadır. Bu görüşler bir yandan suç teorisinin genel yapısında izin normlarının işleviyle, diğer yandan da zarar ilkesinin (lesivite ilkesinin) kendisiyle ilişkilidir.